31. JAN PETERSZ. VAN DER BILDT

Van der Bildt: "Bij de ontdekking van de microscoop verbleken de grote ontdekkingen op aarde en in de ruimte, want wat is belangrijker voor het geluk van de mens, de ontdekking van Amerika of de ontdekking van het eigen lichaam?"

Hoogleraren van de universiteit ontdekten hem ook als een kundig uurwerk maker en benoemden hem in 1754 tot amanuensis. In zijn nieuwe functie leerde hij ook telescopen en microscopen repareren, zelf te bouwen en lenzen te slijpen. Toen we bij hem binnenkwamen, was hij juist bezig met het polijsten van een lens. Hij draaide het stukje glas heen en weer in een slijpschaal en vertelde ondertussen enthousiast over de ontdekking van de lens, die de wereld voor altijd had veranderd.

“Die ontdekking is van grotere betekenis geweest dan de ontdekking van Amerika”, beweerde hij, “want dankzij de lens hebben we hele nieuwe werelden ontdekt.”

Hij hield de gepolijste lens tegen het licht, plaatste hem vervolgens in een microscoop en nodigde mij uit door de microscoop te kijken.

 Die eerste blik in een voor het blote oog onzichtbare kleine wereld, vergeet ik niet weer.

Een doodgewoon grassprietje veranderde in een helder mozaïek van doorzichtig groene cellen, en één enkel druppeltje slootwater in een wereld vol krioelende beestjes. Ongelooflijk mooi!

“Begrijp je wat ik bedoel Eise?”, en hij hield opnieuw een lens tegen het licht. 

“De lens heeft deuren geopend naar werelden, waarvan we het bestaan wel vermoedden, maar nog niet kenden. Plato vermoedde al dat onze zintuigen ons bedriegen en ons alleen maar een schijnwereld voortoveren en dat wat wij toevallig niet zien, wel kan bestaan. En Galileï richtte als eerste zijn zelfgemaakte telescoop op de sterrenhemel en hij heeft meer van de hemelen onthuld dan in duizenden jaren daarvoor.

                          Hij ontdekte 

                          vlekken op de zon, 

Galileï heeft met zijn telescoop het aanzien van de wereld voor altijd veranderd. 

Maar je weet, dat het hem niet in dank werd afgenomen.

Hij moest zijn ontdekkingen afzweren.

En toen Malpighi zijn zelfgemaakte microscoop op de micro kosmos van het eigen lichaam richtte, opende hij de deur naar een schatkamer vol wonderen, maar hem overkwam hetzelfde als Galileï. 

Domoren waren het, die weigerden te geloven, wat ze door de ‘vlooienkijker’ zagen. Ze beweerden, dat wat ze zagen, door het apparaat werd misvormd.

Malpighi werd aangeklaagd en zijn ontdekkingen werden veroordeeld als nutteloos en heiligschennis, want het lichaam was, als woning van de menselijke ziel, heilig.

Van der Bildt liep naar de vensterbank en zei: “Sterrenkunde is prachtig en dankzij deze telescoop kan ik mijn nachtelijke ontdekkingsreizen langs de sterrenhemel maken.

Trouwens hier beneden is ook nog wel eens iets bijzonders te ontdekken.”  “Hoe bedoel je?”, vroeg Wytses. Van der Bildt fluisterde Wytses iets in het oor en wees vervolgens naar een huis aan de overkant van het Bolwerk. “Echt waar?”, vroeg Wytses verbaasd en begon vervolgens hard te lachen. Wat er werd gefluisterd, was blijkbaar niet voor kinderoren bestemd, want nog voor ik iets kon vragen zei Van der Bildt: “Ik zal je nog iets bijzonders laten zien, Eise.

Met deze microscoop kunnen we doordringen in de geheimen van ons eigen lichaam en hij schoof een ander glaasje onder de microscoop.

 “Wat zie je?”, vroeg hij. “Rode, ronde  schijfjes, maar ze bewegen niet.” “Dat klopt, het is een druppeltje bloed.

Bij de ontdekkingen met de microscoop verbleken de grote ontdekkingen op aarde en in de ruimte. Want wat is belangrijker voor het geluk van de mens, de ontdekking van Amerika of de ontdekking van ons eigen lichaam? 

Misschien kunnen we met deze lenzen het raadsel van allerlei ziektes oplossen. 

De vergezichten van de microscoop zijn oneindig, als je begrijpt wat ik bedoel. 

Als ik door deze telescoop kijk, word ik verbijsterd door de oneindigheid van het heelal en besef ik, dat de aarde slechts een puntje in het zonnestelsel is en ons lichaam een minuscuul klein stofje. 

Maar door de lens van deze microscoop is dat lichaam zelf weer een heelal. 

Wij zweven tussen twee afgronden, tussen het oneindig grote en het niets. 

Ik sidder voor deze wonderen”.

Van der Bildt zweeg en keek naar een voor mij onbekend portret aan de wand. “Dat is Antoni van Leeuwenhoek. Wij zijn hem veel dank verschuldigd. Hij was de eerste reiziger in de, voor het blote oog, onzichtbare wereld. 

Op 17 september 1683 ontdekte hij, net als jij vandaag, bacteriën in een waterdruppel.

Hij noemde ze: ”heel kleine levende diertjes, die voortdurend bewegen. 

En dit portret  hoort hier te hangen”, en terwijl hij dat zei, opende hij een la en haalde van onder een stapel papieren een portret en een boek tevoorschijn. In zijn linker hand hield hij het portret en in zijn rechter het boek. “Dit is Spinoza, hij verdiende net als ik zijn dagelijks brood met het slijpen van lenzen, maar hij was in de eerste plaats filosoof.

Filosoof en lenzenslijper, dat lijken, zo op het eerste oog, twee heel verschillende beroepen, toch zijn er overeenkomsten. 

Ik bewonder Spinoza als lenzenslijper en ik bewonder hem als filosoof.

Spinoza als lenzenslijper, leert je om door een lens te kijken, en een andere prachtige werkelijkheid te ontdekken. 

En als filosoof leerde hij mij helder en scherp te kijken en op zoek te gaan naar een andere, hogere werkelijkheid, een schatkamer vol wonderen.

Dit is het belangrijkste boek dat hij heeft geschreven: de Ethica  Het is eigenlijk een verslag van een moeizame, levenslange zoektocht naar de eeuwige waarheid, het hoogste geluk, dat een mens op aarde kan vinden”. “En hebt U die schatkamer ook gevonden?”, vroeg ik. Maar Van der Bildt wilde er blijkbaar niet verder over spreken, want hij verborg het portret en het boek weer onder de papieren in de la, nam de slijpschaal weer ter hand en ging verder met het polijsten van een lens.

“Waarom deed hij zo geheimzinnig met dat portret en dat boek en waarom moest U zo lachen?”, vroeg ik Wytses toen we weer buiten waren. ”Dat boek is voor hem een kostbare gids bij zijn zoektocht naar de eeuwige waarheid, maar het is ook een gevaarlijk boek”. 

“Hoezo gevaarlijk?”

Als ze op de universiteit ontdekken, dat Van der Bildt een Spinozist is, kan hem dat zijn kop kosten. Je kunt daarom maar beter aan niemand vertellen, dat Van der Bildt een boek van Spinoza heeft”.

“En waarom moest U zo lachen?”, vroeg ik hem nogmaals. ”Een grapje”, was zijn ontwijkende antwoord. Jaren later heeft Van der Bildt mij het geheim van ‘de grap’ onthuld.

 ‘s-Avonds aan tafel vroeg ik mijn vader: “Wat is een Spinozist?” “Dat is een scheldnaam voor iemand die zegt, dat niet God , maar natuurwetten de aarde besturen”. 

                                               EISES DIGITALE SCHATKIST

                                 KIJK, LEES, DOE EN ONTDEK

👍Van der Bildt deed erg geheimzinnig over het portret en het boek van Spinoza en Eise wilde weten wat een Spinozist was. Waarom was Spinozist een gevaarlijke scheldnaam?

Jaren later ontdekt Eise de ware betekenis van 'Spinozist'.

Nieuwsgierig? Ga naar EISE VERTELT 33 : 'DRIETRAPSLADDER NAAR HET GELUK'          

en EISE VERTELT 34 : MIJN PLANETARIUM EEN BEELD VAN GOD?

 👍Baruch de Spinoza speelt dus een belangrijke rol in verschillende ervaringsverhalen van Eise.

Net als Eise staat ook Spinoza in de canon 'entoen.nu. 'Jongens en meisjes vertellen daar wat zij van zijn ideeën vinden. Ga naar:  http://www.entoen.nu/spinoza en je opent de digitale schatkist van Baruch de Spinoza !

 👍   In Eise Vertelt 4 maakt Eise 'reizen door de ruimte'. Eise Vertelt 6 gaat over Da Vinci's ontdekkingen van nieuwe werelden in de toekomst. Over die nieuwe ontdekkingen kan Robbert Dijkgraaf prachtig vertellen en het is geen fantasie maar waarheid .Geniet van You tube Robbert Dijkgraaf Het allerkleinste  en You tube Robbert Dijkgraaf De Oerknal Het allergrootste

  👍   Zie ook 'Personificatie van de wijsbegeerte': https-::www.rijksmuseum.nl:nl:mijn:verzamelingen:116236--eise-eisinga:universiteit-en-wetenschap:objecten#:RP-P-1878-A-1828,20

👍Verwonder je en ontdek net als Eise en Van der Bildt het onzichtbare leven Ga naar: http-::www.micropia.nl en er gaat een nieuwe wereld voor je open.

Na een bezoek aan Micropia kijk je nooit meer hetzelfde naar jezelf en de wereld. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel. Ze zitten op je, ze zitten in je, en jij alleen hebt er al meer dan honderdduizend miljard. Ontdek het onzichtbare leven in Micropia.

De personificatie van wijsbegeerte, koningin van de wetenschap, wijst met haar scepter op een beeld van Natuur. Bij haar staat de personificatie van onderzoek. Ze draagt kleding die met ogen is versierd en ze kijkt door een vergrootglas. Rechtsachter leidt IJver de geblinddoekte personificatie van dwaling met ezelsoren. Een jood, een christen en een heiden (aanhanger van Aristoteles) naderen de verhoging. Links zit de personficatie van waarheid op de verhoging. Ze is naakt en houdt een palmtak en een zon vast. Met haar voeten vertrapt ze Nijd. Bij haar liggen enkele uitvindingen van Anthony van Leeuwenhoek, die door een goddelijk licht worden beschenen. Uit: WWW. Rijksstudio Antoni van Leeuwenhoek.

Spinoza filosoof en lenzenslijper. Hier geslepen in kalksteen door Boukje