32. TWIJFEL AAN ALLES WAAR JE ZEKER VAN BENT

Net als Descartes twijfelen aan alles ? Ga naar het denkexperiment in Eises digitale schatkist.

Descartes zag het heelal met de zon en de eeuwig draaiende aarde, maan en planeten als een groot uurwerk.

32. TWIJFEL AAN ALLES WAAR JE ZEKER VAN BENT

‘Twijfel is het enige waarvan je zeker bent,als je twijfelt, denk je, en als je denkt, leef je,

cogito ergo sum, cogito ergo sum’.   

Onderweg naar Wytses voor mijn volgende les, spookten die woorden alsmaar door mijn hoofd.

Ik had er met niemand over durven spreken. Wytses had een portret aan de wand van Descartes, maar in het ‘Theatrum Physicum’ hielden ze hem als een godslasteraar buiten de deur. 

Was Wytses ook een godslasteraar? 

Wist mijn vader wie Wytses was?

De ideeën van Bekker kende hij wel en zijn portret hing bij Wytses naast dat van Descartes.  

       Ik kon die dag mijn hoofd niet goed bij de les houden en was met mijn gedachten meer bij Descartes en Bekker dan bij de ‘Meet- en Wiskonst’ van Euclides. Gelukkig was Wytses tevreden over het gemaakte huiswerk.

Zoals afgesproken gingen we na Euclides over op Descartes.

Eén vraag brandde mij op de lippen: “Waarom vindt men Descartes en Bekker godslasteraars?”  

“Die vraag had ik verwacht”, antwoordde Wytses.

Hij stond op, nam het portret van Galileo Galileï van de wand en vroeg:

“Waarom denk je dat zijn portret hier hangt?”

“Omdat hij ontdekte dat de aarde en de planeten om de zon draaien”. “Maar weet je ook dat hij het later ontkende?” 

“Ja, omdat ze hem dwongen zijn ideeën af te zweren, anders ging hij op de brandstapel”.

“Ze dwongen hem, omdat zijn ontdekking niet klopte met wat er in de Bijbel staat”’ vulde Wytses aan. “En weet je nog wat Foppes deed om iedere twijfel over het ontstaan van zwaartekracht en magnetisme weg te nemen?” 

“Hij las voor uit de Bijbel”. “Precies, want ook Foppes beweert, dat iedere ontdekking recht moet doen aan de Bijbel. 

Descartes en Bekker ontkenden dat je de waarheid over de natuur in de Bijbel kon vinden en daarom werden ze van godslastering beschuldigd.”

Wytses hing het portret weer aan de wand en zei:

“Niemand heeft ooit korter en duidelijker gezegd, waar het in de Bijbel wel- en niet over gaat, dan Galileï: 

 “De Bijbel leert ons niet hoe de hemelen gaan, maar hoe naar de hemel te gaan.”

 “Ik zag aan je”, zei Wytses, “dat je genoot van het verhaal van Foppes over zwaartekracht en magnetisme. Het is inderdaad een mooi verhaal, maar het is pure fantasie en geen wetenschap.

Zijn verhaal over het ontstaan van zwaartekracht en aardmagnetisme is het verhaal van een man met een rijke fantasie, maar niet van een wetenschapper. 

Hij misbruikt de Bijbel om zijn gelijk te bewijzen en twijfels weg te nemen.

Zijn zogenaamde bewijs sloeg ook nog nergens op, want de Bijbel zegt niets over zwaartekracht en magnetisme. 

Foppes láát zich niet alleen betoveren, hij betovert op zijn beurt zelf ook de werkelijkheid.

Hij leeft in twee werelden: in de moderne, verlichte wereld van de natuurwetten en in de wereld van de donkere Middeleeuwen waarin de Bijbel een voor hem minstens zo belangrijke bron van kennis is als de natuur, en waarin God ieder moment bestraffend kan ingrijpen.

Descartes vond dat een gruwel.

De Bijbel is geen bron van kennis en God kan niet ingrijpen, beweerde Descartes omdat Hij zich helemaal niet met de schepping bemoeit. 

Dat laatste vond men de allerergste vorm van Godslastering. Erger kon niet. God zou hem zeker straffen. 

Descartes zag het heelal met de zon en de eeuwig draaiende aarde, maan en planeten als één groot uurwerk. En mensen en dieren waren in zijn ogen ook uurwerken. 

“Ons lichaam”, zei Descartes, “is een grote machine, maar wel een veel kostelijker machine dan het allerbeste horloge.

Ons hart is ook een machine, maar superieur aan de zeer vernuftige brandspuit.

In deze wereld van grote en kleine uurweken en machines verloopt alles volgens de wetten der natuur, die de schepper-klokkenmaker bij de schepping van het heelal heeft ingesteld.

Een perfect stuk klokkenmakers werk, een voortdurend zichzelf opwindende klok. 

Nadat hij zijn werk had gedaan heeft hij zich teruggetrokken en is in de eeuwigheid verdwenen.

De werkelijkheid bestaat, volgens Descartes, uit een stoffelijke, zichtbare wereld en een geestelijke, onzichtbare wereld. De band tussen die twee heeft Descartes radicaal doorgesneden. 

Zo heeft de mens ook twee lichamen: een lichaam van vlees en bloed, dat je kunt zien en voelen en een onzichtbaar, geestelijk lichaam. Die twee lichamen staan geheel los van elkaar.

Er is volgens Descartes wel een verschil tussen mens en dier.

Alleen de mens heeft een ziel en kan denken, maar zij”, en Wytses wees naar Renée, “is een ingewikkeld uurwerk, zonder ziel”.

Renée had blijkbaar begrepen, dat er over haar werd gesproken, want ze kwam uit haar mand en liep, blaffend en kwispelend, naar Wytses. 

“Dankzij Descartes wordt de wetenschap niet meer gehinderd door Bijbel en bijgeloof en is volwassen geworden.

Dat is voor vandaag de belangrijkste les Eise.”     

Op de heenweg spookte Descartes met zijn twijfel en godslastering door mijn hoofd, en op de terugweg zag ik steeds dat beeld voor me van Renée.

Hoe kan iemand beweren dat lichaam en geest radicaal gescheiden zijn en een dier geen ziel heeft, terwijl Renée begreep dat er over haar werd gesproken en blaffend en kwispelend reageerde?

                                        EISES DIGITALE SCHATKIST 

                               KIJK, DENK, DOE EN ONTDEK

Dit denkexperiment  is bedoeld voor ouderen die met kinderen werken.

         😎In ‘Twijfel aan alles waar je zeker van bent’ spookten de woorden van Descartes en allerlei vragen door Eises hoofd : “Twijfel ik wel eens? Over welke dingen twijfel ik dan? Wat is leuker twijfelen of zeker weten? Descartes deed een denkexperiment waarbij hij aan alles ging twijfelen. Hij deed niet alleen experimenten met kikkers en vliegen en andere dieren, maar ook met zijn eigen gedachten.  Hij twijfelde aan de echtheid van de stoelen en de tafels, aan de echtheid van de mensen om hem heen. Hij was op zoek naar zekerheid. Hij wilde weten waar hij nu echt zeker van kon zijn. Door aan alles te twijfelen, hoopte hij erachter te komen waar hij absoluut niet aan kon twijfelen. Net als Descartes een denk experiment uitvoeren?

Ga naar http://www.xs4all.nl/~rob1sept/Bestanden/DESCARTES.pdf

              'Cogito, ergo sum', 'Ik denk, dus ik besta.' *

😎Discours de la méthode, Verhandeling over de methode, is een pareltje van scherpzinnigheid dat ook de hedendaagse lezer nog veel te bieden heeft. René Descartes (1596 - 1650) vroeg zich af hoe we uit de veelheid van opvattingen en theorieën de juiste moeten kiezen. Om dit te onderzoeken ontwikkelde hij de rationalistische denkmethode. Hij raadt ons aan om niets zomaar aan te nemen, maar je eigen gezonde verstand te gebruiken.

LEES VERDER: http-::www.humanistischecanon.nl:wetenschappelijke_revolutie:ren__descartes__over_de_methode__1637_