59. EEN STAD VAN VREDE,VRIJHEID, VOORSPOED EN GEZH.

Niemand heeft de verlichtende kracht die van het woord uitgaat beter uitgebeeld dan Rembrandt in zijn 'Lezende Titus’. “Voncken van Licht”, schreef Gadso onder de namen van de vier verlichters. “Vinden jullie dat niet een prachtige titel voor ons manifest?”

59.‘EEN STAD VAN VREDE, VRIJHEID, VOORSPOED EN GEZONDHEID’

De dag na het zo dramatisch verlopen overleg tussen Orangisten en Patriotten stonden Gadso Coopmans en Johan Valckenaar ‘s-morgens al vroeg bij mij op de stoep. Ze hadden die nacht niet kunnen slapen en maakten zich grote zorgen. “Ik heb ontzettend, spijt”, sprak Johan Valckenaar, “dat ik Camper bijna heb gedwongen aan het gesprek deel te nemen. De tweedracht waarover Idsert zich zorgen maakt, is alleen maar groter geworden en zal ons inderdaad verscheuren als we er niet alsnog in slagen de tegenstellingen te overbruggen”. Hij stelde voor enkele gematigde leden van de vroedschap uit te nodigen om ons te beraden over de ontstane situatie en te proberen een nieuwe ramp en verdere escalatie van de problemen te voorkomen.

“Dit ontwerp, dit manifest”, en hij legde een map op tafel, “hebben Johan en ik samen opgesteld en dient een gezamenlijk doel van Patriotten en Orangisten”. 

Op het kaft stond  met hoofdletters 'VRIJHEID, GELIJKHEID, BROEDERSCHAP' en daaronder met sierlijke letters: 'Ontwerp voor een stad van vrijheid, vrede voorspoed en gezondheid' en de namen van Spinoza, Voltaire, Montesquieu, Locke en Kant.

“Spinoza gaat voorop, hij is de grootste, want hij pleitte als eerste voor democratie,  vrijheid en gelijkheid. Hij heeft de grondslag gelegd voor de latere verlichtingsfilosofen”, “èn voor de patriotten beweging”, vulde Valckenaar aan.

     “Heeft Locke in de vorige eeuw niet korte tijd in Franeker gewoond en hebben de Staten van Friesland enkele jaren geleden niet een boek van Voltaire verboden?” vroeg ik.

“Ja, Locke was hier in 1684”, antwoordde Valckenaar. “Hij is de filosoof van de vrijheidsrechten en van de rechtstaat. Als iemand in onze stad een standbeeld verdient, dan is hij het wel en dat de Staten in 1765 Voltaires’, in het Nederlands –vertaalde, ‘Traité de la Tolérance’ hebben verboden, is een grote schande. Het is een door en door fatsoenlijk boek over vrijheid,  tolerantie, respect en verdraagzaamheid. Voltaire brengt daarin precies onder woorden wat iedereen allang dacht, maar niet durfde te zeggen! 

Het boek van Voltaire werd echter niet uitgegeven en toch is er sindsdien, wel het een en ander ten goede veranderd. Zo leggen de raadsheren van het Hof van Friesland minder snel de doodstraf op en vrouwen worden al helemaal niet meer ter dood veroordeeld en pijniging bij vooronderzoek en bestraffing met openbare geseling vindt ook niet meer plaats. 

Wist je dat weeskinderen tot voor kort, voor geringe vergrijpen, de bullepees kregen en maandenlang een blok aan het been of langdurig in een hok werden opgesloten? 

De straffen zijn nu heel wat milder: huisarrest of, om zich in het goede te oefenen, een gedeelte uit de bijbel overschrijven.

Het kan niet anders of de heren statenleden en de raadsheren van het Hof hebben de verboden lectuur gelezen en de ideeën ter harte genomen.

        Het gezag van Spinoza, Locke, Voltaire en Montesquieu heeft vooral aan kracht gewonnen na de gebeurtenissen in Amerika. Daar kwamen de koloniën in opstand tegen de misbruiken en rechtsverkrachtingen van de Engelse regering. 

Als ‘De Verenigde Staten van Amerika’, stelden de oude koloniën een onafhankelijkheidsverklaring op met als grondslag de ideeën van deze Verlichters. Dat heeft in Europa grote indruk gemaakt. Zij zijn voor mij de profeten van de Verlichting en de architecten voor een nieuwe orde.

Ik voorzie hier binnen enkele jaren eenzelfde ontwikkeling. 

Kijk eens naar Frankrijk, daar borrelt en gist het eveneens.  

Het is een kwestie van tijd, en als de heersers niet goedschiks hun macht met het volk willen delen, dan zal het kwaadschiks gaan en ik vrees voor het laatste”.

Gadso opende de map en las hardop voor:

           Elk mens is van nature vrij geboren met natuurrechten, die God hem heeft geschonken: vrijheid, gelijkheid en recht op een gezond leven in broederschap".Niemand kan het lichaam van een ander mens bezitten.

Iedereen heeft het recht invulling te geven aan zijn eigen leven. 

Iedereen, dus man en vrouw. 

Onze stadgenote Anna Maria van Schurman, de eerste vrouwlijke student in ons land, strekt ons, in dit verband, tot voorbeeld. Dat de vrouw vaak ondergeschikt is aan de man, hebben de mensen bedacht, en kan dus ook weer veranderen. 

De regering heeft de plicht recht te doen aan  de drieëenheid vrijheid, gelijkheid, broederschap, de natuurrechten na te leven door burgers tegen zichzelf en elkaar te beschermen.

Op hun beurt hebben de burgers de plicht met hun natuurrechten

“Dat Eise, is het hart van de boodschap van Locke. Maar de prinsgezinden respecteren de natuurrechten niet. Ze misbruiken hun vrijheid om goederen, geld en macht naar zich toe te trekken, ten koste van het volk dat niets heeft. Ze worden beheerst door angst om te verliezen en onderdrukken alles en iedereen die ze als een bedreiging zien.

 Ze ontkrachten de drieēenheid vrijheid, gelijkheid, broederschap.

Je ziet wat de gevolgen zijn: verlies van gezag en chaos.

Vrijheid in de geest van het natuurrecht is vrijheid om te zijn en bestaat uit wijsheid, vindingrijkheid, genieten van de schepping, idealen, humor, passie, mededogen, het vermogen om alles te delen en aan anderen mee te geven. Die rijkdom kunnen ze je niet afnemen. Je kunt ze wel delen en aan anderen meegeven en ze dienen als voorbeeld en inspiratiebron.”

Grote woorden, die hol kunnen klinken, maar niet uit de mond van Gadso Coopmans, want hij was de verpersoonlijking van die rijkdom.            

            “Voor mij zijn de werken van deze vier verlichters, na de Bijbel, de belangrijkste boeken die ooit zijn geschreven”, zei Gadso en terwijl hij nog sprak toonde hij een prent: “Dit is een replica van de ’Lezende Titus’ van Rembrandt. Zie je dat het opengeslagen boek een bron van licht is, dat het gezicht van zijn zoon in een gloed van licht zet? Zelf noemde Rembrandt het ’voncken’.

Niemand heeft de verlichtende kracht die van het woord uitgaat beter uitgebeeld dan Rembrandt. “Voncken van Licht”, schreef Gadso onder de namen van de vier verlichters.(Ill. Lezende Titus’)

“Vinden jullie dat niet een prachtige titel voor ons manifest?”

‘Voncken van Licht “

Werken aan een stad van vrede, vrijheid, voorspoed en gezondheid’ :

 Waar mensen niet gebukt gaan onder verkeerde ideeën en angst.

Waar geen mensen omkomen door armoede, slechte huisvesting en honger.

Waar voor iedere inwoner voldoende schoon en veilig drinkwater is.

Waar werk is voor mannen, vrouwen en oudere kinderen .

Waar alle kinderen, jongens en meisjes naar school gaan.

Waar gevaarlijke epidemieën  worden voorkomen en bestreden door goede  hygiëne, 

Waar geen vrouwen in het kraambed en baby’s sterven. 

Dit is mijn nieuwe droom, een bron van inspiratie

Ondanks alle goede bedoelingen van Coopmans en Valckenaar werden de tegenstellingen alleen nog maar groter toen in 1784 zijn manifest voor een nieuwe orde overvleugeld werd  door de ‘Grondwettige Herstelling’. 

Daarin formuleerden radicale Patriotten hun politieke eisen en deden ze een oproep aan ‘respectabele landgenoten en medeburgers’ tot het afdwingen van ingrijpende hervormingen. 

De taak van de stadhouder moest worden teruggebracht tot die van ‘Meesterknecht’, de bestuursfuncties openstaan voor alle burgers en de gesloten regentenheerschappij opengebroken, eventueel met hulp van burgerbewapening. Veel nadruk werd ook gelegd op morele herbewapening van het volk, waarbij werd gedacht aan terugkeer naar zeventiende-eeuwse deugdzaamheid, want vroeger was alles beter, zo dacht men.

 Zie ook : EISE VERTELT68 : Brief aan Idsert van Humalda. 

Zie ook: antwoord op Eise Eisinga's vraag wat de strijd voor verwezenlijking van de waarden van de Verlichting heeft opgeleverd VRIJHEID TOEN-NU

                                       EISES DIGITALE SCHATKIST

                                      LEES, KIJK, DOE EN ONTDEK

👍Van oudsher staat Nederland bekend als open en tolerant, maar

veel mensen maken zich tegenwoordig grote zorgen over de ‘neerwaartse spiraal van intolerantie en onverschilligheid. 

Meten hoe tolerant jij bent ? Ga naar: http-::www.intercare-nl.org:tolerantietest.html

😎 

Grondwettige Herstelling van Nederlands Staatswezen (1784-1786) is een tweedelig hervormingshandboek waarin het het streven van de patriotten in Nederland uiteen werd gezet. Met de Grondwettige Herstelling streefden de patriotten tegen de macht van de stadhouder.In het werk is veel geciteerd uit het pamflet Aan het Volk van Nederland uit 1781 van Van der Capellen om de rechten van het volk te benadrukken.

LEES VERDER:

http-::nl.wikipedia.org:wiki:Grondwettige_Herstelling_van_Nederlands_Staatswezen

😎Gadso Coopmans speelt een hoofdrol in verschillende verhalen van Eise .Lees meer over hem: http-::odur.let.rug.nl:magazijn:linkpagina's:mengelwerk:raarekiek:Gadso%20coopmans.htm

👍     Niemand heeft de verlichtende kracht die van het woord uitgaat beter uitgebeeld dan Rembrandt in zijn 'Lezende Titus’. “Voncken van Licht”, schreef Gadso onder de namen van de vier verlichters. “Vinden jullie dat niet een prachtige titel voor ons manifest?”

Breng een 'bezoek' aan het collectie overzicht van Rembrandt en misschien vind je de 'Lezende Titus:

https-::www.rijksmuseum.nl:nl:ontdek-de-collectie:overzicht:rembrandt-harmensz-van-rijn

👍Evenals Eise staat ook Rembrandt in entoen.nu de Canon van Nederland:

 http-::entoen.nu:rembrandt met diverse canon clips en video's van Klokhuis en school tv.

👍 De schatkamers van het Harlinger stadsarchief en Gemeentemuseum het Hannemahuis bevatten veel  spannende, ontroerende en eigenaardige verhalen van Harlingers uit ondermeer de 18de eeuw. Verhalen die een beeld schetsen van het leven in de tijd van Eise Eisinga zoals een kort verhaal overde Rode Loop in 1779 en het leven Van Petrus Camper.De schatkamer is te vinden op:http-::www.vergetenharlingers.nl:page:18de-eeuw

EISE VERTELT 42